وَ أَنَّ إِلي رَبِّکَ الْمُنْتَهي 42 نجم
درج تفسیر
» تفسیر المیزان - خلاصه
(وان الی ربک المنتهی ):
(و اینکه سرانجام و نهایت به سوی پروردگارتوست ؟)
این آیات در خصوص عثمان نازل شد که مشغول انفاق اموال خود بود، عبدالله بن سعد بن ابی سرح برادر رضاعیش به او گفت : اینطور که تو انفاق می کنی ، مالی برایت نمی ماند، عثمان گفت : من گناهان و خطایایی دارم و می خواهم با انفاق مالم ، رضایت خدا را به دست آورم و او مرا مورد عفو خود قرار دهد. عبدالله گفت : تو این ماده شترخود و بارش را به من بده ، من همه گناهانت را به گردن می گیرم و عثمان هم همین کار راکرد و چند نفر را شاهد این معامله گرفت € و از آن پس دست از انفاق کشید، اما بعد ازآنکه این آیات نازل شد، مجددا دست به اعمال خیر و انفاق زد.(85)معنای آیات واضح است ،
می فرماید به من خبر ده ، از آن کسی که از انفاق اعراض کرد و مال اندکی بخشید و سپس دست کشید، آیا او علم غیب دارد که اگر انفاق کند،اموالش تمام می شود و مبتلا به فقر می گردد، آیا در تورات و صحف ابراهیم که حق عبودیت را به تمام و کمال ادا کرد نخوانده ، و نمی داند که در آنجا هم آمده که هیچ گنه کاری نمی تواند بار گناه غیر خود را بدوش بکشد؟
و لذا هیچ کس به گناه دیگری عقوبت و مؤاخذه نمی شود؟و اینکه انسان هیچ چیزی را به ملکیت حقیقی ، مالک نیست و هیچ اثری از آن عایداو نمی شود، مگر آن عملی که انجام داده و جد و جهدی که در زندگی نموده ، اما آنچه دیگران کرده اند، اثر خیر یا شر آن عاید انسان نمی گردد.لذا همه چیزهایی که انسان خود را مالک آن می بیند فقط در همین زندگی دنیا و دارفریب همراه او هستند اما وقتی که به خانه آخرت و دار جاودانگی و خلود منتقل می شود، او را ترک می کنند و از او جدا می شوند، مگر عمل فرد که همواره ملازم اوست و هرگز به طبع خود از انسان جدا نمی شود (مگر بوسیله شفاعت یا استغفار مؤمنین و یا اعمال باقیات صالحات و سنتهای حسنه ای که انسان از خود بجای می گذارد، که البته این موارد نیز همه اثر اعمال خود آدمی است ).در ادامه بحث می فرماید: آیا نمی داند که هر فردی نتیجه اعمالش را در قیامت بزودی ملاحظه می کند و انسان بوسیله همان عملش به طور تمام و کمال جزا داده می شود؟ همچنانکه فرمود:
(فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرایره (86) هر کس اندکی عمل خیر بجا آورد آن را می بیند و هرکس به سنگینی یک دانه خردل ، مرتکب بدی شده باشد آن را می بیند)
و آیا نمی داند که مطلق انتهاء به سوی پروردگار توست و آنچه در عالم وجود،موجودند در هستی و آثار هستی به خدای سبحان منتهی می شوند و تدبیر همه آنهابدست خداست ، پس همه آنها از حیث آغاز خلقت و از حیث معاد و نهایت خلقت به خدای متعال منتهی می شوند. همچنانکه فرمود
(ان الینا ایابهم ثم ان علینا حسابهم (87)همانا بازگشت ایشان بسوی ماست و سپس محاسبه آنها برعهده ماست )