» تفسیر المیزان - خلاصه
(و اما تعرضن عنهم ابتغاء رحمه من ربک ترجوها فقل لهم قولا میسورا)
:(و چنانچه بدلیل فقر و امیدواری به لطف خدا فعلا از آنها روی می گردانی ، باگفتار خوش و نرم با آنها سخن بگو)، یعنی اگر در حال حاضر به علت ناداری ازفقرا و مساکین و در راه ماندگان روی می گردانی اما امیدوار هستی که هر وقت خداوند مرحمتی در حق تو بکند، به آنها انفاق نمایی ، در این صورت با آنها به نرمی سخن بگو همچنانکه در جای دیگر فرمود:
(و اما السائل فلا تنهر)(21)، (و فقیررا مرنجان ).
» تفسیر نور
وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوها فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُوراً «28»
و اگر به انتظار رحمتى از پروردگارت که به آن امیدوارى، از آنان اعراض مى‌کنى، پس با آنان سخنى نرم بگو.
نکته ها
این آیه، درباره‌ى برخورد مناسب با مردم است. لذا پیامبر حتّى آنگاه که در انتظار گشایش و رحمت الهى بود، اگر کسى از ایشان چیزى درخواست مى‌کرد که حضرت آن را نداشت، برایش دعا مى‌کرد و مى‌فرمود: خداوند، ما و شما را از فضل خویش روزى دهد. «1»
فاطمه‌ى زهرا علیها السلام هنگامى که براى کمک در کارهاى خانه‌ى خود، از پیامبر کنیزى درخواست کرد، حضرت فرمود: در مسجد 400 نفرند که لباس و غذا ندارند، اگر چنین نبود، خدمتکارى برایت تعیین مى‌کردم. آنگاه تسبیحات معروف به «تسبیح حضرت زهرا» را به او آموخت. «2»
قرآن درباره‌ى نحوه‌ى سخن گفتن با مردم، دستورهایى دارد، از جمله اینکه با آنان سخنى نرم، ملایم، آسان، استوار، معروف و رسا گفته شود. «قَوْلًا مَیْسُوراً»، «قَوْلًا لَیِّناً» «3»، «قَوْلًا کَرِیماً» «4»، «قَوْلًا سَدِیداً» «5»، «قَوْلًا مَعْرُوفاً» «6»*، «قَوْلًا بَلِیغاً» «7»
پیام ها
1- پیامبران نیز گاهى دستشان براى کمک به دیگران خالى است. «ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوها»
2- باید به رحمت الهى امیدوار بود. «رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ»
3- ما از خدا طلبکار نیستیم، آنچه هم بدهد از رحمت اوست. «رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ»
4- تلاش وامید باید در کنار هم باشد وهیچکدام به تنهایى کافى نیست. ابْتِغاءَ ... تَرْجُوها
5- مؤمن در جستجوى امکانات براى رسیدگى به محرومان است. «ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ»
6- امکانات مادّى را از رحمت الهى بدانیم. «ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ»
7- امکانات مادّى در جهت تربیت و تکامل انسان است. «رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ»
8- نداشتن، عذر پذیرفته‌اى براى ترک انفاق و کمک نکردن است. تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ ...
9- اگر نیاز مالى کسى را برطرف نکردیم، لااقل دل او را با سخن شایسته به دست آوریم. «فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُوراً»
10- به فقرا وعده‌اى بدهید که بتوانید عمل کنید و مشکل‌زا نباشد. «فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُوراً»