سلسله مراتب هرم مازلو
یکی از برجسته‌ترین و مهم‌ترین یادگارهایی که مازلو برای علم روانشناسی به جا گذاشت، مفهوم سلسله مراتب نیازهاست.
آقای مازلو طی مصاحبه‌ها و مطالعاتی که انجام داد، به طبقه‌بندی این فهرست پرداخت و اولویت‌های نسبی هر نیاز را برای رضایت از زندگی مشخص کرد. در ادامه، سلسه مراتب هرم مازلو را از کف به سقف بررسی می‌کنیم.
نیازهای فیزیولوژیک
برای اینکه متوجه اهمیت نیازهای فیزیولوژیک و دلیل گنجاندن آن در اولین لایه هرم مازلو بشویم، کافی است لحظه‌ای به این موضوع فکر کنیم که در دنیای امروز یک سوم مردم جهان، یعنی عددی بیشتر از دو میلیارد نفر، به سرویس بهداشتی و حمام دسترسی ندارند. تعداد افراد گرسنه در جهان چیزی حدود نصف این رقم است.
تصور اینکه افرادی که دسترسی به غذا، آب سالم، سرویس بهداشتی و حمام ندارند، می‌توانند به چیزی به جز این مسائل فکر کنند، یک تصور واهی و خیالی خام است! بنابراین نیاز به آب، غذا، بهداشت و برآوردن نیازهای جنسی در کف هرم مازلو قرار می‌گیرند.
نیاز به امنیت
بعد از اینکه نیازهای اولیه فرد برآورده شد، نوبت به نیازهایی می‌رسد که احساس امنیت در مرکز آنها قرار دارد. امنیت برای بعضی افراد به معنی داشتن سقفی بالای سر است. ولی این شاید ابتدایی‌ترین این نیازها باشد. آن چیزی که در هرم مازلو به عنوان نیاز به امنیت طبقه‌بندی می‌شود، در واقع داشتن چشم‌اندازی از آینده است.
شما ممکن است خانه‌ای برای اقامت داشته باشید، ولی ندانید آیا سال بعد هم این خانه را در اختیار خواهید داشت یا نه. این به معنای احساس ناامنی است. احساس ناامنی می‌تواند مانند این مورد، یک احساس ناامنی اقتصادی باشد یا اینکه جنبه‌های دیگری پیدا کند. کودکی که در خانواده‌ای با والدین بدرفتار زندگی می‌کند، احساس امنیت روانی ندارد.
در جامعه‌ای که قوانین و رویه‌ها هر روز و با منطقی نامعلوم تغییر می‌کنند، امنیت اجتماعی وجود ندارد. برآورده شدن نیازهای امنیت مانند داشتن کیسه هوا هنگام رانندگی است؛ اگرچه هر لحظه به آن نیاز نداریم ولی در فقدان آن رانندگی، پرخطر می‌شود.
نیازهای عاطفی
نیازهای عاطفی برخلاف دو لایه قبلی، در تعامل با دیگران شکل می‌گیرد و نیازی فردی به حساب نمی‌آید. آدم‌ها می‌توانند در شرایط انزوا و فقدان شبکه‌های ارتباطی، نیازهای فیزیولوژیک و نیاز به امنیت را برطرف کنند.
با این حال این تمام چیزی نیست که انسان به آن نیاز دارد. بهترین بیمه‌های شغلی و پزشکی و امکانات رفاهی نمی‌توانند نیاز فرد به ارتباط با دیگران را برطرف کنند و این موضوعی است که شاید در دوران پاندمی کووید ۱۹ برای همه آشکار شده باشد. بسیاری از ما آن عکس معروف را دیده‌ایم که در آن یک فرد مبتلا به بیماری کرونا از پشت یک لایه عایق و شفاف پلاستیکی یکی از بستگانش را در آغوش گرفته است. دلیل این امر روشن است؛ انسان بدون روابط نزدیک عاطفی با همنوعانش دچار فقدانی می‌شود که قابل پر شدن با هیچ چیز دیگر نیست.
نیازهای مربوط به عزت نفس
بعد از برآورده شدن نیازهای قاعده هرم، میل به تمایزجویی در آدم‌ها به وجود می‌آید. آقای مازلو اسم این نیاز را عزت نفس گذاشته و معتقد است وقتی افراد نیازهای اولیه‌شان را تا حد مورد علاقه قرار گرفتن برآورده کردند، ویژگی‌های شخصی خود را جستجو می‌کنند. آنها می‌خواهند که رشد کنند و متفاوت باشند، بنابراین به این فکر می‌کنند که به چه چیز علاقه دارند و چه استعدادهای ویژه‌ای دارند. در این مرحله، فرد از وضع گیرنده بودن در قبال جامعه عبور می‌کند و در نقش دهنده ظاهر می‌شود.
در این رابطه پیشنهاد می‌کنیم خلاصه کتاب شش ستون عزت نفس را در بوکاپو مطالعه کنید.
خلاصه کتاب شش ستون عزت نفس
راهکارهای عملی برای افزایش و تقویت عزت‌نفس
ناتانیل براندن
در ۲۰ دقیقه دقیقه مطالعه کنید
نیاز به خودشکوفایی
حالا با هم به راس هرم مازلو یعنی مرحله خودشکوفایی رسیده‌ایم. آقای مازلو درباره این مرحله می‌گوید: انسان باید تبدیل به چیزی شود که توان تبدیل شدن به آن را دارد. نویسنده‌ای که تصمیم می‌گیرد اثر متفاوتی خلق کند. مدیر یک سازمان که می‌خواهد شیوه‌های متفاوت و شخصی مدیریتش را اجرا کند و گسترش بدهد و به‌طور خلاصه، هر فردی که با وجود تردیدهایش دست به کاری می‌زند که چیزی جدید در فضای زندگی ایجاد کند، در حال پاسخگویی به نیاز خودشکوفایی است.
به اعتقاد مازلو، افرادی که به خودشکوفایی می‌رسند کسانی هستند که می‌توانند از تمام جنبه‌های زندگی، حتی دشواری‌ها و تهدیدهای آن رضایت به دست بیاورند، اما افرادی که نتوانسته‌اند به این نیاز برسند یا به آن پاسخ بدهند در زندگی تنها لحظههای زودگذر پیروزی را تجربه می‌کنند.