● حاجيه تقي زاده فانيد - تفسیر نمونه
(یا ایها الذین امنوا انما المشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام بعدعامهم هذا و ان خفتم عیله فسوف یغنیکم الله من فضله ان شاء ان الله علیم حکیم ):
(ای کسانیکه ایمان آورده اید، همانا مشرکان نجس هستند و بعد از امسال دیگر نباید به مسجدالحرام نزدیک شوند و اگر از فقر می ترسید، بزودی خدا اگربخواهد از کرم خویش شما را بی نیاز می سازد، همانا خداوند دانا و درست کردار است )،
تفسیر : مشرکان حق ورود به مسجد الحرام را ندارند
گفتیم یکى از فرمانهاى چهارگانهاى که على (علیهالسلام) در مراسم حج سال نهم هجرت ، به مردم مکه ابلاغ کرد این بود که از سال آینده هیچ یک از مشرکان حق ورود به مسجد الحرام و طواف خانه کعبه را ندارد ، آیه فوق اشاره به این موضوع و فلسفه آن است .
نخست مىگوید : اى کسانى که ایمان آورده اید مشرکان آلوده و ناپاکند ، بنابر این نباید بعد از امسال نزدیک مسجد الحرام شوند ( یا ایها الذین آمنوا انما المشرکون نجس فلا یقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا) .
آیا این آیه دلیل بر نجس بودن مشرکان به همان مفهوم فقهى است یا نه ؟ در میان فقهاء و مفسران گفتگو است ، و براى تحقیق معنى آیه لازم است روى کلمه نجس قبلا بررسى شود .
نجس بر وزن ( هوس ) معنى مصدرى دارد ، و به عنوان تاکید و مبالغه به معنى وصفى نیز به کار مىرود .
راغب در کتاب مفردات در باره معنى این کلمه مىگوید :
نجاست و نجس به معنى هر گونه پلیدى است و آن بر دو گونه است ، یک نوع پلیدى حسى ، و دیگرى پلیدى باطنى است .
و طبرسى در مجمع البیان مىگوید : به هر چیزى که طبع انسان از آن متنفر است نجس گفته مىشود .
تفسیر نمونه ج : 7ص :349
به همین دلیل این واژه در موارد زیادى به کار مىرود که مفهوم آن یعنى نجاست و آلودگى ظاهرى وجود ندارد ، مثلا دردهائى را که دیر درمان مىپذیرد ، عرب نجس مىگوید ، اشخاص پست و شرور با این کلمه توصیف مىشوند ، پیرى و فرسودگى بدن را نیز نجس مىنامند .
و از اینجا روشن مىشود که با توجه به آیه فوق به تنهائى نمىتوان قضاوت کرد که اطلاق کلمه نجس بر مشرکان به این خاطر است که جسم آنها آلوده است ، همانند آلوده بودن خون و بول و شراب و یا اینکه به خاطر عقیده بت پرستى یک نوع آلودگى درونى دارند .
و به این ترتیب براى اثبات نجاست کفار به این آیه نمىتوان استدلال کرد ، بلکه باید دلائل دیگرى را جستجو کنیم .
سپس در پاسخ افراد کوته بینى که اظهار مىداشتند اگر پاى مشرکان از مسجد الحرام قطع شود ، کسب و کار و تجارت ما از رونق مىافتد ، و فقیر و بیچاره خواهیم شد ، مىگوید : و اگر از فقر و احتیاج مىترسید ، به زودى خداوند اگر بخواهد از فضلش شما را بى نیاز مىسازد ( و ان خفتم عیلة فسوف یغنیکم الله من فضله ان شاء ) همانگونه که به عالىترین وجهى بى نیاز ساخت ، و با گسترش اسلام در عصر پیامبر (صلىاللهعلیهوآلهوسلّم) سیل زائران خانه خدا به سوى مکه به حرکت در آمد ، و این موضوع تا به امروز ادامه دارد ، و مکه که از نظر جغرافیائى در مناسبترین شرایط قرار دارد ، و در میان یک مشت کوههاى خشک و سنگلاخهاى بى آب و علف است ، به صورت یک شهر بسیار آباد و یک کانون مهم داد و ستد و تجارت درآمده است .
و در پایان آیه اضافه مىکند : خداوند علیم و حکیم است ( ان الله علیم حکیم) .
و هر دستورى مىدهد بر طبق حکمت است و از نتایج آینده آن کاملا آگاه