لغت نامه دهخدا
هبوط. [ هََ ] ( ع اِ ) زمین نشیب. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). زمین نشیب و سرازیر. ( ناظم الاطباء ) ( معجم متن اللغة ). صبب. شیبی. پستی. مقابل صَعود. || مورچه ریز. || پرنده. ( معجم متن اللغة ). ج ، هُبُط، هَبائِط. ( ناظم الاطباء ).
هبوط. [ هَُ ] ( ع مص ) فرودآمدن از بالا. نازل شدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ) ( معجم متن اللغة ). فرود آمدن. ( ترجمان علامه جرجانی ). مقابل عروج. مقابل صعود. فروشدن. به زیر آمدن. || در نشیب و پستی واقع شدن. || به بدی درافتادن. || خوار شدن. ( معجم متن اللغة ). || کوچک شدن. ضعیف شدن. ( معجم متن اللغة ) ( اقرب الموارد ). || کم شدن بهای متاع. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) ( معجم متن اللغة ) ( اقرب الموارد ). || کم شدن شتران و گوسفندان. || کم شدن گوشت و پیه. لاغر شدن. ( از اقرب الموارد ). || درآمدن به شهری. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || از جایی به جای دیگر منتقل شدن. انتقال از محلی به محلی دیگر. ( اقرب الموارد ). || لاغر گردانیدن بیماری کسی را. || زدن. || درآوردن در شهری. || کم کردن بهای متاع. ( منتهی الارب ). || ( اِ ) نزول. فرود. نشیبگاه. ( ناظم الاطباء ). صبب. پستی. مقابل صعود. صعود و هبوط، فراز و نشیب. ( ناظم الاطباء ).
- هبوط آدم ؛ فرود آدم از بهشت. ( ناظم الاطباء ).
بر طبق افسانه های مذهبی ، جای آدم و حوا که اولین انسانهای آفریده خدا هستند، در بهشت بود و خداوند مقررداشته بود که ایشان هر جا که میخواهند بروند و هر چیز که میخواهند بخورند جز به درختی که بعضی آن را گندم و برخی انگور پنداشته اند نزدیک نشوند و از آن نخورند. راجع به این موضوع در قرآن کتاب دینی مسلمانان چنین آمده :
«و قلنا یا آدم اسکن انت و زوجک الجنة و کلا منها رغداً حیث شئتما و لاتقربا هذه الشجرة فتکونامن الظالمین ». ( قرآن 35/2 ).
» (ترجمه‌المیزان)
و گفتیم: ای آدم تو و همسرت در بهشت آرام گیرید و از آن بفراوانی از هر جا که خواستید بخورید و نزدیک این درخت مشوید که از ستمگران خواهید شد .
اما شیطان که راه ستیزه و عناد با پروردگار می پیماید، بمنظور از راه بردن آدم و حوا و درآوردن ایشان به صف خلاف کاران ، نزد آنها وسوسه کرد و مشتی از گندم به حوا داد و تکلیف کرد که بخورد، حوا بخورد و سپس به آدم داد، او هم بخورد. به جرم این نافرمانی و سرپیچی از فرمان خدا بلافاصله عورت ایشان که تا این زمان ظاهر نشده بود آشکار گشت وهر دو به امر پروردگار از بهشت رانده شدند، آدم به کوه سرندیب در زمین هند و حوا به زمین جده فرود آمد و از آن تاریخ تخم ستیزه و عناد و حسد بین فرزندان آدم و حوا یعنی این راندگان درگاه الهی پاشیده شد و آدمیان را به مصائب و بلایا دچار ساخت ، در این باره در قرآن چنین آمده : «فازلهما الشیطان عنها فاخرجهما مماکانا فیه و قلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدو و لکم فی الارض مستقر و متاع الی حین ». ( قرآن 36/2 )
(فازلهما الشیطان عنها):(پس شیطان آنها را ازبهشت ساقط نمود و فریب داد)،چون او هم همراه آنها در بهشت بود،
(فاخرجهما مما کانا فیه ):(و آنها را ازآنچه در آن بودند خارج کرد)،یعنی آنها را به وسوسه فریفت و آنها رااز نعمتهایی که داشتند از قبیل فراوانی و زندگی خوش و آسوده خارج کرد،
(وقلنا اهبطوا):(گفتیم هبوط کنید) و نزول نمائید به زمین
(بعضکم لبعض عدو):(درحالیکه بایکدیگر دشمن هستید)،چون زمین و دنیای مادی دار تزاحم است نه تراحم وشفقت ،
(ولکم فی الارض مستقر ومتاع الی حین ):(و برای شما تا مدتی در زمین جایگاه و بهره خواهد بود) ،همانا انسان از منزلت سعادت و کرامت و آسودگی به دنیا هبوط کرد و از منزلت رفعت و قرب و دار نعمت و شادمانی و جوار پروردگار به عالم مادی نزول یافت ، چون او رنج و تعب و درد و حیات فانی را به میل خود اختیار کرد، پس زمانی که به سوی پروردگارش باز گردد ،خداوند کرامت و سعادت را به او باز می گرداند و اگر باز نگردد ودر زمین ریشه دار گردد و پیروی از هوای نفس خویش کند ،همانا نعمت خدا را به کفر مبدل کرده و نفس خود را شایسته هلاکت و جهنم سوزان و بدترین جایگاه قرار داده است .