خانه سروده جامى نظامى:”هر چه در این پرده نشانت دهند گر نپسندی به از آنت دهند”

• جامى
• سروده

نظامى:

”هر چه در این پرده نشانت دهند گر نپسندی به از آنت دهند”

سیدمحسن نبوی،۱۳۹۵-۱۲-۱۱05:0083.0K0

0

“هر چه در این پرده نشانت دهند
گر نپسندی به از آنت دهند”

“بر صفت شمع سرافکنده باش
روز فرو مرده و شب زنده باش”

چشمه حکمت که سخن دانیست
آب شده زین دو سه یک نانیست
آنکه درین پرده نوائیش هست
خوشتر ازین حجره سرائیش هست

چون سخنت شهد شد ارزان مکن
شهد سخن را مگس افشان مکن
تا ندهندت مستان گر وفاست
تا ننیوشند مگو گر دعاست

به که سخن دیر پسند آوری
تا سخن از دست بلند آوری
هر چه در این پرده نشانت دهند
گر نپسندی به از آنت دهند

“برتری سخن منظوم از منثور”
نظامی ، خمسه ، مخزن الاسرار

چونکه نسخته سخن سرسری
هست بر گوهریان گوهری
نکته نگهدار ببین چون بود
نکته که سنجیده و موزون بود

قافیه سنجان که سخن برکشند
گنج دو عالم به سخن درکشند
خاصه کلیدی که در گنج راست
زیر زبان مرد سخن سنج راست

آنکه ترازوی سخن سخته کرد
بختوران را به سخن بخته کرد
بلبل عرشند سخن پروران
باز چه مانند به آن دیگران

زاتش فکرت چو پریشان شوند
با ملک از جمله خویشان شوند
پرده رازی که سخن پروریست
سایه‌ای از پرده پیغمبریست

پیش و پسی بست صفت کبریا
پس شعرا آمد و پیش انبیا
این دو نظر محرم یکدوستند
این دو چه مغز آنهمه چون پوستند

هر رطبی کز سر این خوان بود
آن نه سخن پاره‌ای از جان بود
جان تراشیده به منقار گل
فکرت خائیده به دندان دل

آینه چون نقش تو بنمود راست – نظامی گنجوی

پادشهی بود رعیَّت شِکَن
وَز سر حُجَّت شده حَجاج فن

هر چه به تاریک شب از صبح زاد
بر درِ او دَرج شدی #بامداد

رفت یکی پیش مَلِک صبحگاه
راز گشاینده تر از صبح و ماه

از قمر اندوخته شب بازی
وَز سَحَر آموخته غَمّازی

گفت فلان پیر تو را در نَهُفت
خیره کُش و ظالم و #خونریز گفت

شد مَلِک از گفتن او خشمناک
گفت : هم اکنون کُنَم او را هلاک

نَطع بِگُسترد و بر او #ریگ ریخت
دیو ز دیوانگی اش می گریخت

شد به بر پیر ، جوانی چو باد
گفت : مَلک بر تو جِنایت نهاد

پیش تر از خواندنِ آن #دیو رای
خیز و بشو تاش بیاری بجای

پیر وضو کرد و کَفَن بر گرفت
پیش مَلِک رفت و سخن در گرفت

دست به هم سود شَهِ تیز رای
وز سر کین سوی پشت پای

گفت : شنیدم که سخن رانده ای
کینه کُش و خیره کُشم خوانده ای ؟

آکهی از مُلکِ سلیمانی ام ؟
دیوِ ستمکاره چرا خوانی ام ؟

پیر بدو گفت نه من خفته ام
زآنچه تو گفتی ، بَتَرَت گفته ام

پیر و جان بر خطر از کار تو
شهر و دِه آزرده ز #پیکارِ تو

من که چنین عیب شمارِ توام
در بد و نیک آینه دارِ تو ام

آینه چون نقش تو بنمود راست
خود شِکَن! آینه_شکستن_خطاست

راستی ام بین و به من دار هُش!
گرنَه چنین است، به دارَم بکُش

پیر چو بر راستی اِقرار کرد
راستی اش در دل شَه کار کرد

چون مَلِک از راستی اش پیش دید
راستی او، کَژیِ خویش دید

گفت : حَنوط و کَفَنَش بر کشید
غالیه و خِلعتِ ما در کشید

از سرِ بیدادگری گشت باز
دادگری گَشت رعیّت نواز

راستی خویش، نهان کس نکرد
در سخنِ راست زیان کس نکرد

راستی اور که شوی رستگار
راستی از تو ظَفَر از کِردگار

گر سخن راست بود جمله دُر
تلخ بود تلخ که الحق مُر

چون به سخن راستی اری بجای
ناصرِ گفتارِ تو باشد خدای

طبع نظامی و دلش راستند
کارَش از این راستی آراستند

#مخزن_الاسرار
#حکیم_نظامی_گنجوی

متن شعر زیبای آينه چون نقش ( عیب ) تو بنمود راست خودشکن آینه شکستن خطاست از نظامی گنجوی شاعر مشهور ایرانی

پادشهی بود رعیَّت شِکَن
وَز سر حُجَّت شده حَجاج فن


هر چه به تاریک شب از صبح زاد
بر درِ او دَرج شدی بامداد


رفت یکی پیش مَلِک صبحگاه
راز گشاینده تر از صبح و ماه


از قمر اندوخته شب بازی
وَز سَحَر آموخته غَمّازی


گفت فلان پیر تو را در نَهُفت
خیره کُش و ظالم و خونریز گفت


شد مَلِک از گفتن او خشمناک
گفت : هم اکنون کُنَم او را هلاک


نَطع بِگُسترد و بر او ریگ ریخت
دیو ز دیوانگی اش می گریخت


شد به بر پیر ، جوانی چو باد
گفت : مَلک بر تو جِنایت نهاد


پیش تر از خواندنِ آن #دیو رای
خیز و بشو تاش بیاری بجای


پیر وضو کرد و کَفَن بر گرفت
پیش مَلِک رفت و سخن در گرفت


دست به هم سود شَهِ تیز رای
وز سر کین سوی پشت پای


گفت : شنیدم که سخن رانده ای
کینه کُش و خیره کُشم خوانده ای ؟


آکهی از مُلکِ سلیمانی ام ؟
دیوِ ستمکاره چرا خوانی ام ؟


پیر بدو گفت نه من خفته ام
زآنچه تو گفتی ، بَتَرَت گفته ام


پیر و جان بر خطر از کار تو
شهر و دِه آزرده ز پیکارِ تو


من که چنین عیب شمارِ توام
در بد و نیک آینه دارِ تو ام


آینه چون نقش تو بنمود راست
خود شِکَن! آینه_شکستن_خطاست


راستی ام بین و به من دار هُش!
گرنَه چنین است، به دارَم بکُش


پیر چو بر راستی اِقرار کرد
راستی اش در دل شَه کار کرد


چون مَلِک از راستی اش پیش دید
راستی او، کَژیِ خویش دید


گفت : حَنوط و کَفَنَش بر کشید
غالیه و خِلعتِ ما در کشید


از سرِ بیدادگری گشت باز
دادگری گَشت رعیّت نواز


راستی خویش، نهان کس نکرد
در سخنِ راست زیان کس نکرد


راستی اور که شوی رستگار
راستی از تو ظَفَر از کِردگار


گر سخن راست بود جمله دُر
تلخ بود تلخ که الحق مُر


چون به سخن راستی اری بجای
ناصرِ گفتارِ تو باشد خدای


طبع نظامی و دلش راستند
کارَش از این راستی آراستند


#مخزن_الاسرار
 

خانه شعر کهن > نظامی گنجوی > خسرو و شیرین > در استدلال نظر و توفیق شناخت